I. TÌNH HÌNH CHUNG

1. Địa hình:

Xã Hiệp Lực nằm ở phía tây thị trấn Ninh Giang, phía đông giáp sông Luộc và huyện Vĩnh Bảo (Hải Phòng), phía nam giáp sông Luộc và huyện Quỳnh Phụ (Thái Bình), phía bắc giáp xã Hồng Dụ (Ninh Giang).

Xã gồm 04 thôn: Thôn Mai, thôn Trung, thôn Tiền và thôn Thọ Đa; là vùng đồng bằng, có địa hình bằng phẳng, tầm quan sát rộng. Phía nam có đê sông Luộc, mặt để rộng, thuận lợi cho bố trí trận địa phòng không.

2. Tình hình địch:

Thực hiện âm mưu dùng không quân đánh phá miền Bắc Việt Nam lần thứ hai, trên địa bàn tỉnh Hải Dương, từ ngày 9 tháng 5 năm 1972, máy bay địch tập trung đánh phá cầu Phú Lương, cầu Lai Vu, ga xe lửa Hải Dương và các trận địa phòng không của ta. Thủ đoạn là tiếp cận nhiều tầng, nhiều hướng, đánh cả ngày, cả đêm bằng bom phá, bom từ trường, bom nổ chậm để hủy diệt các mục tiêu.

Tại khu vực Ninh Giang, ngày 10 tháng 5 năm 1972 địch đánh phá thị trấn Ninh Giang, nhà máy xay, ném bom ngăn chặn tuyến vận tải trên sông Luộc qua Ninh Giang. Ngày 13 tháng 5 năm 1972, địch bắn tên lửa xuống xã Nghĩa An. Ngày 20 tháng 4 năm 1972, máy bay địch đánh phá thôn Trung, xã Hiệp Lực làm 02 người chết và 01 người bị thương.

Trong quá trình chiến đấu đánh trả máy bay địch, giữ vững mục tiêu được phân công bảo vệ, phân đội trực chiến xã Hiệp Lực phát hiện một quy luật họat động của địch là khoảng từ 08 giờ đến 09 giờ hàng ngày, máy bay địch từ hướng biển vào đánh phá khu vực Hà Nội, Hải Dương. Sau khi gây tội ác, chúng hạ thấp độ cao bay qua khu vực xã Hiệp Lực theo hướng triền sông Luộc ra biển, để tránh lưới lửa phòng không tầm cao của ta.

3. Tình hình ta:

Trước hành động địch tăng cường đánh phá các mục tiêu trên địa bàn huyện, ngày 17 tháng 2 năm 1972, Huyện ủy Ninh Giang đã họp phiên bất thường bàn chủ trương đánh máy bay địch. Thống nhất triệt để sơ tán cơ quan, xí nghiệp và nhân dân những nơi trọng điểm, nhất là thị trấn Ninh Giang. Ban chỉ huy quân sự huyện xuống các phân đội trực chiến, các đài quan sát kiểm tra, báo động chiến đấu kịp thời. Hội đồng phòng không của huyện giúp đỡ nhân dân sơ tán, làm hầm hào phòng tránh bom đạn của địch.

Trước hành động đánh phá điên cuồng của kẻ thù và những tội ác do chúng gây ra ở địa phương cũng như toàn miền Bắc, đã tạo thêm lòng căm thù giặc sâu sắc cho quân và dân huyện Ninh Giang. Toàn huyện phát động và dấy lên phong trào thi đua bắn rơi máy bay Mỹ.

Nhận định của tỉnh và của huyện Ninh Giang là: Thời gian tới, địch sẽ tiếp tục đánh phá các mục tiêu trên địa bàn huyện và trên miền Bắc. Quân và dân Ninh Giang quyết tâm bắn rơi máy bay Mỹ trên ngay bầu trời quê hương mình.

II. TỔ CHỨC CHUẨN BỊ CHIẾN ĐẤU

1. Chủ trương của cấp trên:

Để bảo vệ các mục tiêu của thị trấn Ninh Giang, huyện thành lập các phân đội dân quân trực chiến thường xuyên, hình thành các chất chiến đấu bằng súng máy phòng không 12,7mm để đánh máy bay địch có hiệu quả nhất.

2. Nhiệm vụ của phân đội dân quân trực chiến xã Hiệp Lực:

Thực hiện chủ trương của Huyện ủy và Ban chỉ huy quân sự huyện Ninh Giang, ngày 24 tháng 4 năm 1972, phân đội trực chiên xã Hiệp Lực được thành lập, gồm 17 đồng chí (03 nữ, 14 nam), đồng chí Đặng Xuân Điền, Xã đội phó làm Phân đội trưởng, đồng chí Đào Viết Trọng, Chi ủy viên làm Chính trị viên và đồng chí Trần Trọng Thao làm Phân đội phó.

Phân đội được biên chế 03 khẩu đội, vũ khí gồm 03 khẩu 12,7mm; bố trí trận địa cố định ở đông nam của xã và trận địa cơ động tại thôn Hới (đông bắc thị trấn Ninh Giang). Phân đội có nhiệm vụ: Đánh trả máy bay Mỹ bảo vệ thị trấn Ninh Giang, nhà máy xay, kè Hiệp Lực và bệnh viện Ninh Giang.

3. Quyết tâm chiến đấu:

* Ý định chiến đấu:

Căn cứ vào mục tiêu bảo vệ, tổ chức xây dựng trận địa cố định và trận địa cơ động. Nắm vững thời cơ, nổ súng kịp thời, chính xác, tiêu diệt máy bay Mỹ trên bầu trời quê hương.

* Tổ chức chiến đấu:

Trận địa cố định thường xuyên của phân đội bố trí trên đê sông Luộc, thuộc địa phận thôn Trung, ở địa thế cao, tầm quan sát rộng, thuận lợi đánh trả máy bay địch bổ nhào đánh phá các mục tiêu thuộc thị trấn Ninh Giang.

Trận địa cơ động cũng được xây dựng trên để sông Luộc nhưng thuộc địa phận thôn Hới, thị trấn Ninh Giang, đây là trận địa đón lõng đánh trả máy bay Mỹ sau khi ném bom khu vực Hà Nội, Hải Dương bay ra biển về căn cứ.

* Cách đánh:

Phát hiện quy luật hoạt động của máy bay địch từ ngoài khơi vịnh bắc bộ vào đánh phá miền Bắc, khi tới gần khu vực phía bắc thị trấn Ninh Giang, hạ thấp độ cao, bay theo sông Luộc tránh hỏa lực tầm cao của ta để ra biển, trở về căn cứ. Phân đội dân quân xã Hiệp lực đã xây dựng trận địa, bí mật đón lõng chờ địch.

III. DIỄN BIẾN, KẾT QUẢ, Ý NGHĨA

1. Diễn biến:

Khoảng 09 giờ 30 phút ngày 20 tháng 7 năm 1972, lực lượng quan sát của phân đội phát hiện nhiều tốp máy bay của địch từ biển bay vào, chúng bay nhiều tầng, nhiều lớp về hướng Hà Nội, Hải Dương. Chỉ huy phân đội ra lệnh, tăng cường quan sát hướng Hà Nội, các khẩu đội sẵn sàng nổ súng khi có thời cơ và chỉ nổ súng ở cự ly thích hợp (từ 300m đến 500m).

Đúng như nhận định, đến khoảng 10 giờ 30 phút, lực lượng quan sát xa phát hiện từ hướng Hà Nội, một tốp máy bay F- 4H gồm 04 chiếc, bay ở độ cao khoảng 500m về phía trận địa. Đồng chí Đặng Xuân Điền, phân đội trưởng ra lệnh chuẩn bị chiến đấu. Khi phát hiện máy bay địch vào cự ly khoảng 400m (nhìn rõ phù hiệu trên máy bay địch), đồng chí Điền hạ lệnh “Bắn”, đồng loạt 03 khẩu 12,7mm của phân đội nhả đạn giòn giã, 01 chiếc F- 4H trúng đạn, bốc khói lao ra hướng biển.

2. Kết quả:

- Về địch: Bị bắn cháy 01 máy bay chiến đấu loại F- 4H, xác chiếc máy bay rơi xuống biển, cách đảo Long Châu 08km.

- Về ta: Phân đội dân quân xã Hiệp Lực đảm bảo an toàn về người và vũ khí trang bị, đạn tiêu thụ 150 viên.

3. Ý nghĩa:

Chiến thắng bắn rơi máy bay Mỹ ngày 20 tháng 7 năm 1972, của phân đội dân quân trực chiến xã Hiệp Lực (Ninh Giang) là chiến thắng đầu tiên của lực lượng dân quân tự vệ tỉnh Hải Dương trong chống chiến tranh phá hoại bằng không quân lần thứ 2 của đế quốc Mỹ trên miền Bắc. Chiến thắng đã tiếp thêm sức mạnh cho phong trào thi đua bắn rơi máy bay Mỹ của lực lượng vũ trang tỉnh.

IV. ƯU ĐIỂM

VÀ KINH NGHIỆM

1. Ưu điểm:

- Trong trận chiến đấu này, phân đội đã thực hiện tốt việc quan sát, theo dõi hoạt động của địch; cán bộ, chiến sĩ có tinh thần chiến đấu cao; công tác chuẩn bị chiến đấu tốt, đảm bảo yếu tố bí mật bất ngờ.

- Chọn đúng hướng bay của địch, kiên trì đón lõng, hiệp đồng chặt chẽ, nổ súng kịp thời ở cự ly thích hợp, tiết kiệm đạn, hiệu suất chiến đấu cao.

2. Kinh nghiệm:

- Phải luôn nắm chắc quy luật họat động của địch, bố trí trận địa phù hợp, công tác chuẩn bị chiến đấu chu đáo, giữ được yếu tố bí mật bất ngờ.

- Trong chiến đấu đánh trả máy bay địch bay ở tầm thấp, thời gian diễn ra rất nhanh, do đó cán bộ, chiến sỹ phải có bản lĩnh tốt, bình tĩnh, tự tin, thao tác chuẩn xác, chớp thời cơ tiêu diệt địch.

Nguồn: Hải Dương - Một số trận đánh điển hình trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược

(Tập 2 - Phục kích, tập kích và bắn máy bay Mỹ)